Đạo lý Osho: Tính cạnh tranh trong giáo dục đang hủy hoại con người

Bạn có thể dạy trẻ em, như được dạy trên khắp thế giới, rằng chúng phải yêu thương lẫn nhau. Nhưng bạn đã bao giờ nghĩ rằng toàn thể cấu trúc giáo dục của bạn được xây dựng không dựa trên yêu thương mà dựa trên cạnh tranh? Bạn tự cho là dạy yêu thương, nhưng toàn bộ sắp xếp là để dạy cạnh tranh. Nơi có cạnh tranh thì không thể có yêu thương. Cạnh tranh là một dạng của đố kỵ, một kiểu kích động mãnh liệt, ghen tỵ. Bạn đang dạy cái gì vậy?

Khi đứa trẻ đứng nhất lớp, đứa trẻ khác được bảo rằng nó bị tụt lại đằng sau và người bạn cùng lớp này đã đứng đầu. Bạn đang dạy nó tâng bốc, cạnh tranh và vượt lên trước. Bạn đang dạy bản ngã, bảo chúng rằng người nào đứng nhất thì cao hơn, và người ở phía sau thì thấp hơn. Trong những cuốn sách, bạn bảo chúng khiêm nhường và yêu thương, trong khi toàn bộ sắp xếp của bạn lại dạy chúng căm ghét, đố kỵ và đứng nhất. Đứa nào đứng thứ nhất thì được thưởng huy chương vàng và bằng khen chứng nhận; Nó được đội vòng hoa và chụp hình, và những đứa khác, những đứa đứng sau, bị xúc phạm bởi hệ thống.

Khi bạn đang xúc phạm đứa ở phía sau, bạn không phải đang kích thích bản ngã của nó đẩy nó lên hàng đầu sao? Khi đứa đứng nhất được tán dương, bạn không phải đang thúc đẩy bản ngã của nó sao? Cho nên khi những đứa trẻ được đào tạo trong bản ngã, ghen tỵ và cạnh tranh như thế, làm sao chúng yêu thương được? Yêu thương là cho phép những người mình yêu quý đi trước. Tình yêu luôn có nghĩa rằng luôn ở sau cùng.

Tôi sẽ kể cho bạn nghe một giai thoại nhỏ để làm điều này rõ hơn. Có ba vị thánh Sufi bị treo cổ. Những người gọi là tôn giáo luôn chống lại những vị thánh thực sự. Khi họ đang chờ để bị treo cổ, họ ngồi thành một hàng. Kẻ treo cổ sẽ gọi tên, tên nọ tiếp tên kia, và sẽ treo họ lên.
Người treo cổ thét lên cái tên “Nuri” thì anh ta nên đi lên phía trước.

Nhưng người có tên Nuri không đứng dậy; thay vào đó một người khác đứng dậy và nói, “Treo cổ tôi trước.”

Người treo cổ nói, “Tên mày không phải là Nuri. Sao mày vội chết thế?”

Người đã tiến lên đáp lại, “Tôi yêu Nuri và tôi đã hiểu rằng khi đó là vấn đề chết, cần lên trước, và khi đó là vấn đề sống, vẫn còn ở sau. Tôi muốn chết trước khi bạn tôi chết. Nếu đấy là vấn đề sống, bạn tôi nên sống lâu hơn tôi.”

Tình yêu nói như thế đấy. Còn cạnh tranh nói gì? Cạnh tranh bảo bạn ở lại sau trong khi chết và tiến lên trước khi đó là vấn đề sống. Thế giới liệu có thể là chỗ tốt hơn để sống không khi chất độc của cạnh tranh và tham vọng đang được rót vào tâm trí của trẻ em? Khi đứa trẻ say mê vượt lên những đứa khác và những đứa khác thì đang muốn bỏ nó lại phía sau, thế thì, sau khi được giáo dục trong hai mươi năm, nó sẽ làm gì trong đời? Nó sẽ làm cái mà nó được dạy.

Mọi người đều đang kéo người khác xuống. Từ người phục vụ cho đến tổng thống, mọi người đang kéo kẻ khác xuống. Trong tiến trình này, nếu một người phục vụ bằng cách nào đó trở thành tổng thống, chúng ta bảo anh ta đó là niềm tự hào và phẩm hạnh lớn lao. Thực tế, không có bạo lực nào to lớn hơn việc tự đẩy bản thân lên trước bằng cách kéo những người khác lại. Nhưng chúng ta đang dạy bạo lực này và gọi nó là giáo dục.

Trong thế giới dựa trên bạo lực này, nếu có những cuộc chiến tranh tiếp diễn thì điều đó cũng chẳng có gì ngạc nhiên! Nếu trong thế giới dựa trên nền giáo dục này, khi những cung điện được xây dựng gần những túp lều, có gì ngạc nhiên nếu những người sống trong cung điện thoải mái nhìn những người sống trong những túp lều chết? Vậy thì có những người nghèo và có những người khác có nhiều hơn nhiều nhưng vẫn không biết làm gì với nó. Điều này tất cả đều do giáo dục hiện thời, và giáo viên cũng chịu trách nhiệm cho điều này. Đối với thế giới được tạo nên từ nền giáo dục như thế này thì giáo viên phải có trách nhiệm. Ông ta đã trở thành công cụ để lợi dụng. Dưới danh nghĩa mang giáo dục tới trẻ em, giáo viên đã trở thành công cụ trong tay những quyền lợi bất di bất dịch.

Nếu đây là giáo dục, thì tốt hơn là ngừng việc giáo dục hoàn toàn. Có lẽ theo cách đó một con người sẽ còn tốt hơn. Một người vô giáo dục sống trong khu rừng sẽ là người tốt hơn bởi vì anh ta có nhiều yêu thương hơn và ít tranh giành hơn, nhiều trái tim hơn và ít tâm trí hơn.
Chúng ta gọi điều này là giáo dục! Chúng ta dạy trẻ em ngay điều mâu thuẫn lại với điều chúng ta mong đợi chúng làm; toàn thể cấu trúc của chúng ta dạy những điều mâu thuẫn. Chúng ta dạy cái gì? Chúng ta dạy cảm thông và khoan dung. Nhưng làm sao tâm trí cạnh tranh có thể độ lượng và cảm thông? Nếu có cảm thông trong tâm trí người cạnh tranh, làm sao người đó có thể cạnh tranh được? Tâm trí cạnh tranh sẽ luôn luôn khắc nghiệt, bạo lực và không độ lượng – anh ta phải thế. Hệ thống của chúng ta là tới mức chúng ta không nhận ra rằng người tự đẩy mình lên trước bằng cách kéo người khác lùi lại là người bạo hành. Người đó bạo hành, và chúng ta làm cho người đó sẵn sàng bạo hành. Theo cách này, những xưởng máy giáo dục đang gia tăng. Chúng ta gọi chúng là trường học và đại học. Đấy chỉ là dối trá.

Đây là những xưởng máy nơi tâm trí ốm yếu được tạo ra, và những tâm trí ốm yếu như thế đang đưa thế giới xuống hố. Bạo hành gia tăng và cạnh tranh gia tăng. Tay mọi người đều chẹn vào cổ của mọi người khác.

Những người đang ngồi trước tôi sẽ hỏi: Chúng tôi có để tay chẹn cổ ai đâu? Nhưng nếu bạn nhìn sâu, bạn sẽ thấy rằng tay của mọi người đều đang chẹn họng của ai đó khác, và rằng tay mọi người đều đang để trong túi của ai đó khác. Điều này sẽ tiếp tục bao lâu? Nó sẽ dừng ở đâu? Từ đâu là những bom khinh khí và bom nguyên tử này tới? Từ cạnh tranh và kình địch đấy! Chẳng có gì khác biệt liệu sự kình địch này là giữa hai cá nhân hay giữa hai quốc gia. Chẳng có gì khác biệt ai làm điều đó – liệu đó là Nga hay Mĩ – có cạnh tranh và người ta phải tiến lên trước.
Nếu các ngài làm bom nguyên tử, chúng tôi sẽ làm bom khinh khí, bom siêu khinh khí, nhưng chúng tôi không thể còn lại đằng sau được. Chúng ta được dạy không ở lại đằng sau. Nếu các ngài giết mười người, chúng tôi sẽ giết hai mươi người. Nếu các ngài phá huỷ một nước, chúng tôi sẽ phá huỷ hai nước. Điều đó có nghĩa là chúng ta sẵn sang phá huỷ mọi thứ, nhưng chúng ta không thể vẫn ở phía sau được.
Ai đang tạo ra tình cảnh này? Tất cả là do nền giáo dục của chúng ta. Nhưng chúng ta mù và chúng ta không có khả năng nhìn ra vấn đề. Chúng ta dạy trẻ em không tham và sợ; nhưng chúng ta thực sự đang làm gì với chúng? – chúng ta đang dạy chúng tham và sợ mọi lúc.
Ngày xưa đã có sợ địa ngục và thưởng cõi trời. Điều đó đã được dạy trong hàng nghìn năm. Có sợ rằng tôi có thể xuống địa ngục; có tham rằng bằng cách nào đó tôi phải đạt tới cõi trời. Bất kì chỗ nào có thưởng và phạt đều sẽ có tham và sợ. Nhưng chúng ta dạy con em chúng ta cái gì? Phương pháp chúng ta giảng dạy là gì? Phương pháp duy nhất là là dạy lòng tham và sợ hãi. Hoặc chúng ta phạt chúng, hoặc cám dỗ chúng bằng việc cho huy chương vàng, danh tiếng tốt, chức vụ tốt hơn, hay địa vị cao trong xã hội.

Vào thời tôi là học sinh đã có câu tục ngữ: Nếu bạn học tốt bạn sẽ được làm thành ông trùm, người cai trị, tổng thống. Chúng ta tạo những cám dỗ như thế trong tâm trí trẻ em. Chúng ta đã bao giờ dạy chúng sống cuộc sống của bình an và vui sướng? Không, chúng ta đã dạy chúng sống cuộc sống bằng cách vươn lên những vị trí cao hơn. Chúng ta đã dạy chúng cách kiếm nhiều tiền hơn và có quần áo tốt hơn. Chúng ta đã dạy chúng ngày một tham lam hơn, bởi vì điều đó được gọi là thành công. Có chỗ nào cho những kẻ không thành công hay không?

Trong hệ thống giáo dục này không có chỗ cho những người không thành công. Chúng ta đang tạo ra cơn sốt thành công, và do vậy điều tự nhiên duy nhất là người muốn thành công trên thế giới làm điều người đó có thể làm. Thành công che giấu mọi việc làm sai. Cách một người leo lên thành tổng thống từ vị trí của người phục vụ không còn là vấn đề một khi người đó đã trở thành tổng thống. Không ai bận tâm về cách người đó đã trở thành tổng thống, bằng phương tiện nào, bằng cách lừa lọc nào, bằng dối trá nào và bằng thủ đoạn nào. Không cần hỏi cách người đó đã trở thành tổng thống. Chẳng ai hỏi mà cũng chẳng có câu hỏi nào để hỏi. Ngay khi một người trở nên thành công, tất cả tội lỗi ngừng. Thành công là mục tiêu duy nhất. Thế thì sao tôi lại không nên thành công bằng cách nói những điều dối trá và trở thành không trung thực? Nếu tôi thử nói sự thật và tôi trở thành không thành công, liệu tôi sẽ phải làm gì khác?

Vậy nên chúng ta đã biến thành công thành trung tâm cuộc sống; và khi dối trá và không trung thực tăng lên, chúng ta trở nên rất không hạnh phúc. Chừng nào thành công còn là tiêu chuẩn duy nhất để đánh giá, dối trá, không trung thực và trộm cắp sẽ có đó. Chúng không thể bị bỏ đi, bởi cái gì có thể được làm nếu một người chỉ có thể thành công thông qua không trung thực và ăn cắp? Mọi thứ khác phụ thuộc vào thành công khi thành công là giá trị duy nhất. Chúng ta cứ kêu khóc rằng không trung thực đang tăng lên. Nó nhất định tăng, bởi vì đó là quả của tất cả những gì chúng ta dạy suốt năm ngàn năm qua.

Thành công không có giá trị nào. Thành công không phải là vấn đề của kính trọng và tôn kính lớn lao. Con người phải được hoàn thành, không phải là thành công. Người trở nên không thành công trong sự nghiệp tốt là tốt hơn người trở nên thành công trong sự nghiệp xấu. Kính trọng nên được trao cho các hành vi tốt, không trao cho thành công. Nhưng thành công đã trở thành giá trị và toàn thể cuộc sống xoay quanh trung tâm đó.

Một uỷ ban giáo dục mới được lập ra gần đây. Ông chủ tịch của uỷ ban nói, “Chúng ta đang dạy cho trẻ nói thật. Chúng ta đang giải thích điều này theo nhiều cách, nhưng trẻ vẫn tiếp tục nói dối, nhiều lần.”
Tôi hỏi ông chủ tịch liệu ông ấy có muốn con ông ấy là người quét đường hay là người phục vụ trong trường, “hay ông muốn con ông cũng trở thành chủ tịch uỷ ban hay đại sứ ở nước ngoài, leo dần từng bước lên chính đỉnh cao nhất? Nếu nó trở thành người quét đường, ông có bị bối rối không?”
Ông ấy nói, “Dứt khoát điều đó làm tôi bối rối rồi!”
Thế rồi tôi nói, “Nếu điều đó sẽ gây rắc rối cho ông, ông có thực muốn con ông thật thà và trung thực không?”

Chừng nào người lao công không được kính trọng và tổng thống được kính trọng, không thể có thực thà trên thế giới được, bởi vì người lao công không thể tiếp tục vẫn còn là người lao công được. Cuộc sống không quá dài để anh ta có thể ngồi không và trông đợi thành công, tìm nương náu ở trung thực một mình. Nếu không trung thực mang lại thành công, ai đủ điên khùng để không cậy nhờ không trung thực! Toàn thể tình huống là tới mức không chỉ bạn đâu, mà ngay cả thượng đế do bạn tạo ra và thiên đường do bạn tạo ra, cũng chỉ kính trọng người thành công. Nếu người lao công chết, người đó khớp với địa ngục về tiềm năng. Không tổng thống nào đã bao giờ xuống địa ngục – họ đi thẳng lên cõi trời!

Chúng ta sẽ phải phá huỷ tính trung tâm của thành công. Nếu bạn thật sự muốn làm gì đó cho con cái mình và nếu bạn yêu thương con cái bạn, vứt bỏ tính trung tâm của thành công và tạo trung tâm xung quanh sự hoàn thành. Nếu bạn có tình yêu nào với nhân loại và nếu bạn thực sự muốn lập ra thế giới mới, văn hoá mới và con người mới, bạn sẽ phải từ bỏ và phá huỷ cái ngu xuẩn cũ của bạn và nghĩ về cách nổi dậy có thể được tạo ra từ bên trong. Bây giờ mọi thứ đều sai, cho nên người sai được tạo ra.
 
Sửa lần cuối:
Top