≡∞•†™€¥§£ø®©╬♪♣▼♥♠╚╗þΘ╞╦¿
Chú bộ đội
Đàn ông và phim đen
Chúng ta nhận được liều dopamine bất cứ khi nào chúng ta gặp được một người phụ nữ mới hấp dẫn, ngoại trừ người yêu hiện tại của chúng ta.
tamlyhoctoipham.com
Dopamine và bộ não
Bộ não của chúng ta được cấu thành từ hàng tỷ tế bào gọi là các nơ-ron gửi tin nhắn cho nhau thông qua một quá trình điện-hóa. Nơ-ron truyền tin nhắn giải phóng một hóa chất được gọi là một chất dẫn truyền thần kinh vào khớp thần kinh xi-nap–không gian giữa các nơ-ron—và đến một nơ-ron tiếp nhận. Nơ-ron tiếp nhận bắt chất dẫn truyền thần kinh bằng các thụ thể của nó và sau đó tạo ra điện để nó có thể liên lạc với nơ-ron khác. Quá trình này lặp đi lặp lại hàng tỷ lần một ngày (đó là một thuật ngữ khoa học).
Những chất dẫn truyền thần kinh khác nhau giao tiếp những thứ khác nhau. Tất cả chúng đều có điểm chung: mục đích chính của chúng không phải nhằm giúp bạn trở nên “hạnh phúc” hay thỏa mãn, mà để đảm bảo rằng cơ thể bạn còn sống sót để truyền lại gen của bạn.
Một phần không thể tách rời của hệ thống não bộ để gia tăng khả năng sinh tồn và sinh sản của chúng ta là tạo ra ham muốn và động lực mạnh mẽ nhằm thực hiện hay tìm kiếm những thứ sẽ giúp chúng ta đạt được những mục đích đó. Chúng ta phải muốn ăn, chúng ta phải muốn tìm kiếm chỗ trú ẩn và chúng ta phải muốn làm tình. Dopamine là chất dẫn truyền thần kinh cho ta động lực để thỏa mãn ham muốn.
Dopamine được phóng thích bất cứ khi nào ta gặp được phần thưởng, hay “Yếu tố tăng cường tự nhiên,” giúp chúng ta tồn tại. Những thứ như thức ăn, tình dục, sự mới lạ (những thứ mới lạ có thể dẫn đến những lợi ích thúc đẩy-sinh tồn mới), và tình bạn (bạn có nhiều khả năng sống sót khi ở trong một nhóm) ngồi ở trên cùng của thang bậc củng cố tự nhiên. Một khi chúng ta gặp được một trong những phần thưởng/củng cố tiềm năng đó, thì một con đường thần kinh được tạo ra. Dopamine đóng vai trò then chốt trong hệ thống phần thưởng trong bộ não chúng ta, và thúc đẩy ta lặp lại những hành vi tương tự giúp ta đạt được những phần thưởng trước đây.
Một thứ gì đó càng có lợi cho sự tồn tại và sinh sản của chúng ta thì “dòng” dopamine mà các nơ-ron của chúng ta trải nghiệm càng lớn, và động lực thúc đẩy lặp lại hành vi đó càng lớn. Ví dụ, các loại thức ăn khác nhau giải phóng các nồng độ dopamine khác nhau. Vì tổ tiên săn bắt-hái lượm của chúng ta thường sống trong tình trạng tiệc tùng và đói nhăn răng, cho nên việc tọng càng nhiều calo càng tốt khi gặp được đồ ăn có ý nghĩa về mặt tiến hóa. Những thực phẩm giàu đường và chất béo cung cấp lợi ích lớn nhất về năng lượng, vì vậy bộ não của tổ tiên chúng ta được tiến hóa để giải phóng rất nhiều dopamine khi họ tìm thấy những thức ăn chứa nhiều đường và chất béo. Bộ não của chúng ta tiếp tục làm điều tương tự trong thế giới hiện đại, điều này giải thích tại sao khi được cho lựa chọn giữa một cái bánh burger Five Guys và một dĩa salad, bản năng của chúng ta là tìm đến burger. Dopamine thúc đẩy ta hướng tới những thức ăn ngọt và nhiều chất béo.
Kích thích tình dục và cực khoái mang đến cho hệ thống phần thưởng của bộ não chúng ta liều dopamine tự nhiên lớn nhất trong tất cả. Điều này là hợp lý. Từ góc độ tiến hóa, toàn bộ thước đo của tạo tác là sinh sản và truyền lại gen của chúng ta. Vì thế mà tìm kiếm và ham muốn tình dục nên là ham muốn tiến hóa hàng đầu của chúng ta. Liều dopamine lớn đó là kết quả từ cực khoái tiếp tục thiết lập hệ thống phần thưởng của bộ não để lặp lại bất cứ hành vi nào mà chúng ta làm để chúng ta có thể tiếp tục có được tình dục trong tương lai.
Chẳng phải là Testosterone chịu trách nhiệm cho ham muốn tình dục của tôi sao?
Trái với niềm tin phổ biến và mấy mẩu quảng cáo tào lao trên internet, không phải testosterone đóng vai trò chính trong ham muốn tình dục và khả năng cương cứng của đàn ông, mà đó là dopamine.
Testosterone đóng vai trò hỗ trợ nhiều hơn trong ham muốn tình dục của chúng ta bằng cách kích thích não bộ sản sinh ra nhiều dopamine hơn. Mặc dù T thấp có thể dẫn đến ham muốn thấp, nhưng chính vì không có đủ T để kích thích đủ dopamine cho một ham muốn tình dục lành mạnh. Do đó có khả năng một người đàn ông có mức testosterone toàn phần và tự do cao, nhưng dopamine thấp (hoặc sự nhạy cảm dopamine bị cùn đi), và do đó là ham muốn tình dục thấp hoặc không có ham muốn. Khả năng kích thích-dopamine của Testosterone cũng giải thích tại sao các công ty trị liệu thay thế testosterone quảng cáo rằng tăng T của bạn bạn có thể mang đến cho bạn nhiều năng lượng hơn và động lực để làm những việc khác trong cuộc sống. Thật ra không phải là bản thân T mà đúng hơn là dopamine mà T kích hoạt trong não bộ mới mang lại cho bạn sự thúc đẩy đó.
Sự giải phóng dopamine bắt đầu tăng cường ham muốn tình dục của bạn khi bạn nhìn thấy một người quyến rũ. Sự gia tăng này sẽ thúc đẩy bạn làm bất cứ việc gì mà nền văn hóa khuyên bạn cần làm để tán tỉnh người ấy và cuối cùng là đưa họ lên giường. Nếu bạn thuộc tuýp truyền thống thì quá trình đó có thể phải mất một thời gian. Nếu bạn là Don Juan và cô gái cũng thuộc dạng sống thoáng thì bạn có lẽ chỉ cần vài giờ là đủ. Biểu thời gian sao cũng được, nồng độ dopamine và do đó là ham muốn tình dục sẽ tiếp tục tăng lên khi bạn tiến tới thỏa mãn ham muốn của mình. Thôi thúc mạnh mẽ để giao hợp được tạo ra bởi mức độ dopamine tăng vọt khi bạn ngày càng tiến gần hơn với việc làm tình thực sự, phần nào giải thích cho những lúc mà người ta nói, “Tôi không hiểu chuyện gì đã xảy ra. Một phút trước chúng tôi còn đang ngồi trên đi văng xem Louie và phút sau thì chúng tôi đang làm tình.”
Một khi chúng ta đạt được bất kỳ phần thưởng nào mà dopamine thúc đẩy chúng ta theo đuổi, nồng độ của chất dẫn truyền thần kinh này giảm xuống. Với tình dục, nồng độ dopamine đạt tới đỉnh ngay khoảnh khắc đạt cực khoái (để giúp thiết lập bộ não của ta lại tìm kiếm tình dục trong tương lai), nhưng sau đó giảm xuống vì chúng ta đã hoàn thành mệnh lệnh sinh học của chúng ta là gieo giống. (Bộ não của bạn không biết rằng hạt giống của bạn không bao giờ vượt qua được bao cao su. Chừng nào các nơ-ron của bạn có liên quan thì nhiệm vụ của nó đã hoàn thành.) Sự sụt giảm dopamine hậu giao hợp phần nào giải thích về “giai đoạn trơ” của nam giới sau quan hệ tình dục. (Trong trường hợp bạn không biết, sau khi một người đàn ông đạt cực khoái, về mặt sinh học anh ta không thể nào đạt được cơn cực khoái nữa trong một khoảng thời gian. Có thể là vài phút, có thể là vài ngày. Tùy thuộc vào chàng trai.) Khi chúng ta đạt cực khoái, một hocmon gọi là prolactin được phóng thích nhằm ức chế dopamine. Không dopamine, không có ham muốn tình dục, và không cương cứng.
Porn, Tính mới lạ, và Hiệu ứng Coolidge
Hãy nhớ khi tôi đề cập ở trên rằng một trong những yếu tố củng cố tự nhiên được tiến hóa của chúng ta là sự mới lạ? Bộ não của chúng ta được thiết lập để tìm kiếm sự mới lạ vì những thứ mới lạ có thể mang đến lợi thế về mặt sinh tồn và sinh sản. Bất cứ khi nào chúng ta gặp được điều gì đó mới mẻ - một email mới, một thiết bị điện tử mới, một món ăn mới - chúng ta nhận được một liều dopamine, điều đó lại khiến chúng ta muốn tìm kiếm nhiều thứ mới lạ hơn. Tất cả chúng ta đều mang gen thợ săn kho báu khó mà kiềm chế được trong người. Nhờ một quá trình được gọi là thích nghi nên sự quen thuộc không mang đến liều dopamine tương tự như sự mới lạ. Sự thích nghi giải thích tại sao chiếc xe hơi mới mà chúng ta ấp ủ muốn mua suốt nhiều tháng không còn khiến ta phấn khích nữa chỉ sau vài tuần lái nó quanh thị trấn.
Chúng ta cũng nhận được liều dopamine bất cứ khi nào chúng ta gặp được một người phụ nữ mới hấp dẫn, ngoại trừ người yêu hiện tại của chúng ta. Bộ não của chúng ta được thiết lập để tìm kiếm càng nhiều đối tác tình dục khác nhau (mới lạ) càng tốt. Một lần nữa, từ góc độ sinh sản, được tiếp xúc với nhiều đối tác tình dục hấp dẫn sẽ gia tăng dopamine trong mạch phần thưởng tình dục của chúng ta, đặc biệt ở đàn ông, có vẻ hợp lý. Đối với đàn ông, mục tiêu là sinh sản với càng nhiều phụ nữ khác nhau để tạo ra càng nhiều con cháu càng tốt, với càng nhiều biến thể di truyền càng tốt để tăng huyết thống của anh ta.
Ham muốn có nhiều đối tác tình dục mới ngay cả khi bạn đã có một đối tác và luôn sẵn sàng thường được gọi là “Hiệu ứng Coolidge” sau một cuộc trò chuyện được cho là của tổng thống với vợ ông:
Truyền thuyết kể lại rằng một ngày nọ, tổng thống Coolidge và phu nhân đến thăm một trang trại gà. Trong khi tổng thống đang tham quan ở một nơi khác, thì một người nông dân cho bà Coolidge xem một con gà trống mà có thể hành sự liên tục ngày này qua ngày khác.
"Hãy kể chuyện này cho tổng thống", bà Coolidge nói với người nông dân.
Người nông dân liền kể lại cho tổng thống về sự sung mãn của con gà trống và ngài hỏi: "Lần nào cũng với cùng một con gà mái".
"Không thưa ngài, mỗi lần một con khác nhau", người nông dân trả lời.
"Hãy nói điều đó với phu nhân", tổng thống khoái trá nói.
Để hiểu được sức mạnh của Hiệu ứng Coolidge trong việc gia tăng mức độ dopamine, hãy xem xét hai thí nghiệm.
Trong thí nghiệm đầu tiên, một chú chuột đực may mắn được đặt trong một cái lồng với bốn hay năm con chuột cái. Chú ta ngay lập tức giao hợp với tất cả chuột cái cho tới khi kiệt sức. Thở hổn hển và nằm sấp trong trạng thái đê mê, chú chuột đực được các cô chuột cọ nhẹ và liếm để tiếp tục giao hợp, nhưng chú ta không đáp lại. Loài gặm nhấm không còn hứng thú với chuyện ấy nữa. Nhưng ngay khi các nhà nghiên cứu đưa vào lồng một cô chuột mới, sự cuồng nhiệt lại trỗi dậy với cô chuột mới, trong khi vẫn lờ tịt những cô chuột cũ. Khả năng quan hệ tình dục với cô chuột mới của con chuột này mặc dù trước đó nó đã chán ngấy mấy cô chuột cũ đều là do dopamine. Những cô chuột đầu tiên không còn mang đến cho chú ta những liều dopamine nữa vì giờ đây chúng đã trở thành thứ buồn chán. Đã trải nghiệm rồi. Nhưng cô chuột mới thì gây nên một đợt dâng trào dopamine do tính mới lạ và bùm! ham muốn tình dục của chú chuột đã quay lại. Hiệu ứng Coolidge giải thích tại sao con người bị cám dỗ để lừa dối, ngay cả với một người kém hấp dẫn hơn bạn đời lâu năm của họ; sức hút của sự mới lạ, bất kỳ sự mới lạ nào, có thể rất mạnh mẽ.